Matematik tezsiz yüksek lisans ne işe yarar

Hande İDİL

Lisans eğitiminin sonlarına yaklaştıkça aklımızda beliren en önemli sorulardan biri akademik kariyerin nasıl yapılacağıdır. Akademik kariyer yapma sürecinin, çevremizden sıkça duyduğumuz yüksek lisans ve doktora kelimeleriyle sıkı bir ilişkisi olduğunu hepimiz biliriz. Peki, tam olarak bunların ne olduğunu biliyor muyuz? Yüksek lisans ve doktora nedir, nasıl yapılırlar,aralarındaki farklar nelerdir? Sizde lisans eğitiminizden sonra akademik kariyer sürecine girmek istiyor ve nasıl yol alacağınızı tam olarak bilmiyorsanız bu yazımız tam da size göre.

Her alanda baş döndürücü gelişmelerin yaşandığı günümüzde, bilginin çeşitli formları bireyleri ve toplumları belirli alanlarda öncü duruma getiriyor (Alabaş, Kamer ve Polat, 2012). Bu sebeple, bireyin kendisini sürekli olarak geliştirmesi ve eğitim sürecinin içerisinde daha fazla yer alması zorunlu hale gelmekte.Günümüzde sadece lisans mezunu olmak yetmiyor. Kimi alanında uzmanlaşmak kimi de iş hayatında yükselmek için mutlaka yüksek lisans ve doktora eğitimi almayı tercih ediyor. Akademik kariyer süreci, lisans sonrası tezli bir yüksek lisans programından kabul almak ve ardından doktora yapmak süreçlerini içermekte. Eğer hedefiniz akademik kariyerse, mutlaka tezli yüksek lisans programlarına kayıt olun. Her ne kadar tezsiz yüksek lisans mezunlarının da doktora programlarına başvuru hakları olsa da tezsiz yüksek lisans yapanların doktora programlarına kabul oranı oldukça düşük. Şimdi gelin bu süreçleri daha yakından inceleyelim.

Yüksek Lisans Eğitimi

Bilindiği gibi, bir üniversitenin 4 yıllık bölümlerinden birini bitirdiğinizde, lisans eğitiminizi tamamlamış oluyorsunuz. Lisans eğitiminin hemen ardından devam edilen eğitim ise Yüksek Lisans olarak isimlendiriliyor. Yüksek lisans her lisans mezununun kendi alanında ve belirli şartlar dâhilinde başka alanlarda yapabileceği, lisansüstü eğitimin ilk basamağıdır. İngilizcesi ‘master’ olan ve bir alanda derinlemesine çalışarak, lisans eğitiminden daha üst seviyede bilgi edinmek amacıyla gerçekleştirilen bir öğretim programı olarak tanımlanıyor.Eğitimin amacı, programa dâhil olan öğrencilere ilgilendiği alanda bilimsel olarak yetkinlik kazandırmaktır. Program süresi boyunca öğrenci, bilimsel araştırma yöntemlerini öğrenir ve bu yöntemleri ilgili alan için uygulaması hedeflenir. Yüksek lisans eğitimi, eğitim süreçlerinin “çıraklıkdönemi” olarak da görülmektedir.Yüksek lisans seviyesindeki bir öğrenci, ustasının (danışman öğretim üyesinin) desteğiylealanında uzmanlaşmaktadır (Selçuk, Peyman ve Arat, 2016). Bu eğitimin ardından kişi “bilim uzmanı” unvanına sahip olur. 

Yüksek lisans ve doktora programları fakültelere değil enstitülere bağlıdır. Dolayısıyla başvuru yapmayı düşündüğünüz üniversitede istediğiniz yüksek lisans ve doktora programının olup olmadığına, varsa şartlarının neler olduğuna enstitülerin web sitelerinden kontrol etmelisiniz. Örneğin;

•  Eğitim fakültelerinden mezun olan kişiler kendi alanlarında lisansüstü eğitime devam etmek için “Eğitim Bilimleri Enstitülerine”1 
•  Matematik, Fizik, Kimya vb. lisansüstü eğitim bölümleri için ise “Fen Bilimleri Enstitülerine” başvuru yapılmaktadır.

Yüksek lisansbaşvurularında enstitüler bazı kriterleri göz önünde bulundururlar. Bunlar lisans ortalaması, Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı (ALES) puanı, yabancı dil puanı ve mülakat puanıdır.Söz konusu kriterler yüksek lisansın türüne göre değişiklik göstermektedir. Bu yüzden öncelikle tezli ve tezsiz yüksek lisans programlarının aralarındaki farkların neler olduğunu bilmekte fayda var.

Tezsiz yüksek lisans programları genellikle çalışanlara hitap eder ve ders saatleri mesai saatleri dışında olur. Eğitim süreleri 1 yıldır. Adından da anlaşılacağı üzere bitirme tezi yazılmaz, tez yerine dönem projesi yazılır. Tezsiz yüksek lisans başvurularında ALES puan şartı aranmaz. Sadece lisans not ortalamasına bakılır. Programın amacı, öğrenciye mesleki konuda derin bilgi kazandırmak ve mevcut bilginin uygulamada nasıl kullanılacağını göstermektir. Teorik olarak tezsiz yüksek lisans mezunları doktora programlarına başvuru yapabilseler de kabul oranı oldukça düşüktür. Eğer doktora yapmak gibi bir düşünceniz varsa sizin için tezli yüksek lisans programları daha iyi bir seçenek olacaktır. Tezli yüksek lisans başvurularında aranan şartlar üniversiteler arasında değişiklik gösterebilir. Lisans ortalaması ve ALES puanı her üniversite tarafından değerlendirmeye alınır. Ancak yabancı dil puan şartı aramayan enstitüler de mevcuttur. ALES puanınızınise en az 55 olması gerekmektedir. Ancak üniversiteler bundan daha yüksek bir ALES puanı isteyebilirler.Yabancı dil puanı açısından Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) herhangi bir asgari şart belirtmemiştir. Fakat, tezli yüksek lisans program başvurularının çoğunda, adayların yabancı dil puanı değerlendirmeye alınır. Yüksek bir dil puanına sahip olmanız, programa kabul edilme şansınızı oldukça arttıracaktır.Yabancı dil puanı yeterlilik belgesi için başvuracağınız üniversite kendisi sınav uygulayabileceği gibi siz de YDS, YÖKDİL, IELTS ve TOEFL gibi sınavlara girebilirsiniz. Tüm bunların haricinde, tezli yüksek lisans programları için bir diğer önemli kriter mülakat sürecidir. Mülakatta jüri üyeleri tarafından lisanseğitimine ilişkin sorular sorulur ve alan üzerindeki yetkinliğiniz test edilir.

Yüksek lisans türlerinden hangisine başvuru yapacağınız amacınıza göre değişiklik gösterecektir. Bu yüzden herhangi bir programa başvuru yapmadan önce planlamanızı doğru yapmalısınız. Aksi taktirde yanlış bir seçim hem zaman kaybına hem de çalışma sürecinizde kopmalara neden olabilir. Şunu da belirtmeden geçmeyelim. Tezli ve tezsiz yüksek lisans programları arasında geçiş yapılamamaktadır.

Doktora Eğitimi

Doktora, bir lisans veya yüksek lisans programını bitirdikten sonra söz konusu bilim dalında sınav ve bilimsel bir eserle erişilen derece veya basamaktır.Doktora programlarının amacı, belirli bir alanda araştırmacı bilim insanı yetiştirmektir. Bu program aracılığıyla, kişi akademik yetkinlik ve uzmanlaşma alanında derinlik kazanır. Ayrıca, bağımsız araştırma yapma, bilimsel olayları geniş bir perspektif ile irdeleyerek yorum yapma yeteneğine sahip olur. Günümüzde, üniversitelerde, akademik unvana sahip bir pozisyonda çalışabilmek, ders verebilmek ve araştırma yapabilmek için doktora derecesi ön koşul durumuna gelmiştir.YÖK’ün belirlemiş olduğu şartlara göre, eğer bir tezli yüksek lisans mezunu olarak başvuru yapacaksanız ALES puanınızın en az 55 olması gerekmektedir. Ayrıca, YÖK’ün kabul ettiği herhangi bir dil sınavından (YDS, YÖKDİL, IELTS, TOEFL) yine en az 55 puan almanız gerekmektedir. Söz konusu şartlar YÖK’ün belirlemiş olduğu asgari şartlardır. Üniversiteler lisans ya da yüksek lisans diploma derecesi ile mülakat gibi ek koşullar sunma hakkına sahiptir.

Doktora süreci genellikle 4 yıl sürer. Enstitülere göre değişmekle birlikte 12-16 ders alınır. Çoğu zaman mezuniyet için en az bir bilimsel makale yazmanız ve o makalede birinci yazar olmanız beklenir. Doktora sürecini iki bölüm şeklinde değerlendirebiliriz. Yeterlik sınavı öncesi ve doktora tez aşaması. Doktora sürecinin ilk iki yılı öğrenciye, akademik bir alanda kapsamlı bilgi verilmesi amacıyla çeşitli dersler ve seminerler düzenlenir. Bu dönemi yazılı veya sözlü sınavlar izler. Yeterlik sınavını başarıyla geçen bir doktora öğrencisi danışmanıyla birlikte karar verilen doktora tez konusuna yoğunlaşır ve bilimsel bir eser ortaya koyar. Bir doktora öğrencisi için yazdığı tezin konusunun oldukça önemli olduğu söylenebilir. Çünkü savunulacak doktora tezinin konusu, kişinin bundan sonraki akademik yaşamında hangi uzmanlık alanıyla tanınacağının belirlenmesinde kilit rol oynamaktadır. Programın başarıyla tamamlanmasının ardından öğrenci doktora diploması alır ve “doktor” unvanı kazanır.Doktora, akademik bir unvan değil, en yüksek eğitim derecesidir. Araştırma doktorası, şeref doktorası ve uzmanlık doktorası olmak üzere üç çeşit doktora vardır. Akademik hayatta daha yaygın olan ve yukarıda da detaylarından bahsettiğimiz doktora türü araştırma doktorasıdır. Araştırma doktorası, literatüre katkı sağlayacak nitelikte yazılmış ve basıma hazır hale getirilmiş çalışmalara verilir. Sosyal bilimlerde,en yaygın araştırma doktorası, Ph.D.(Doctor of Philosophy) dir. Bu kısaltma felsefe doktoru anlamını taşımaz. Yapılan işin “felsefesinin” öğrenildiği vurgulanmak istenir. Araştırma doktorasının çalışma alanlarına göre çeşitleri bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şunlardır: Psy.D. (Doctor of psychology), Sc.D. (Doctor of Science), Md.D. (Doctor of Medicine), Ed.D. (Doctor of Education).Uzmanlık doktorası ise bazı profesyonel iş kollarında verilir. Tıp ve Hukuk bölümleri bunların başlıcalarıdır. Türkiye’de doktorlar uzmanlık(ihtisas)doktorası yaparlar. Bir diğerdoktora türü olan şeref doktorasıise,bir insanın belirli bir alana olan katkılarını, -akademik olmasalar bile- tanımak amacıylaverilir.Doktor unvanı, araştırma doktorası ve uzmanlık doktorası yapanlar tarafından kullanılabilir. Şeref doktorası sahipleri genellikle bu unvanı kullanmazlar.

Batı üniversitelerinde uzun süredir uygulanan, ülkemizde ise ismini özellikle son yıllarda duymaya başladığımız bir doktora programı söz konusu. Bu programın ismi “Bütünleşik Doktora Programı” olarak biliniyor. Bütünleşik doktora programı size yüksek lisans yapmadan, lisans eğitiminizden sonra direkt olarak doktoraya başlamanızı sağlayan programdır. Yani, tezli yüksek lisansınız olmadan da doktora başvurusu yapabilirsiniz. Ülkemizde ilk olarak Ortadoğu Teknik Üniversitesi ve İstanbul Teknik Üniversitesi gibi köklü üniversitelerin başlattığı bütünleşik doktora programları daha sonra birçok üniversitede yaygınlaştı. Özellikle YÖK’ün en son başlattığı 100/2000 doktora bursu projesinde deçeşitli bütünleşik doktora programları açılmıştır. Bütünleşik doktora programlarına başvuru şartları üniversiteden üniversiteye değişiklik göstermektedir. Ancak ALES puanı olarak en az 75 -bazı üniversiteler bunu daha yüksek tutabilmektedir- lisans not ortalamasının da dörtlük sistemde en az 3.00, yüzlük sistemde ise en az 80 olması aranan şartlar arasındadır. Bütünleşik doktora programında yüksek lisans tez dönemi olmadığı için yüksek lisans ve doktora derslerini alıp -bilimsel hazırlık yoksa- sonra yeterlik ve tez aşamasına geçilir. Ancak, daha önce de belirttiğimiz gibi, bütünleşik doktora programları ülkemizde yeni yeni yaygınlaşmaya başladığı için,maalesef her enstitüde bulunmamakta. Ülkemizdeki üniversitelerin büyük bir kısmında doktora başvurusu yapabilmenizin en önemli şartı tezli yüksek lisansı bitirmiş olmanızdır. Eğer lisansüstü eğitiminizi yurt dışında yapmak gibi bir düşünceniz varsa bütünleşik doktora programlarından faydalanabilme şansınızın daha yüksek olacağını söyleyebiliriz. Çünkü yurt dışındakiüniversitelerde bu tip doktora programları oldukça yaygın.Bu bilgileri göz önünde bulundurarak, enstitülerin web sayfalarını detaylı olarak inceleyip planlamalarınızı yapmanızda fayda var.

Akademik hayat dışında çalışmak isteyenler için doktora yapmak pek de işlevsel olmayabilir. Eğer akademik bir kariyer planlamıyorsanız ve bilim üretmeye özel bir ilginiz yoksa doktora yerine yüksek lisans yapıp iş hayatına olabildiğince erken atılmak faydalı olacaktır. Doktora programlarının oldukça yoğun bir çalışma süreci gerektirdiği göz önüne alındığında,ne yapmak istediğiniz konusunda fikrinizin olması, olası zaman ve potansiyel kayıplarınızın önüne geçmenizi sağlayacaktır.

Devlet ve vakıf üniversitelerinin farklı alanlarda doktora programları mevcuttur. Bu programların, başvuru tarihleri ve başvuru için gerekli koşullarına enstitülerin web sitelerinden ulaşabilirsiniz.

Burslar ve Destekler

Yüksek lisans ve doktora sürecinin en merak edilen konularından biri de burslardır. Özellikle lisansüstü eğitiminize devam ederken herhangi bir işte çalışmayacaksanız, burslar sizin için oldukça önemli olacaktır. Ülkemizde başarılı ve alanında yetenekli öğrencilere ihtiyaçlarını karşılayacak ölçüde burs veren çeşitli kurumlar bulunmaktadır.

Bursları, devletbursları ve özel burslar olmak üzere iki kategoride inceleyebiliriz. Devlet bursları, Yükseköğretim Kurulu (YÖK), Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) ve Türkiye Bilimsel Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK)ve Fullbrighttarafından verilen burslardır. Söz konusu kurumlar, her yıl çok sayıda öğrenciyigerek yurt içi gerek yurt dışındaki üniversitelerde desteklemektedirler. Ancak şunu belirtmeden geçmeyelim ki YÖK bursunu sadece lisansüstü eğitime devam eden akademisyenler alabilirler. Yani, lisansüstü öğrencileri TÜBİTAK, MEB ve Fullbrightburslarından yararlanabilirken, YÖK burslarından sadeceöğretim görevlileri, okutmanlar ve araştırma görevlileri faydalanabilmektedir.Söz konusu burslar için bir diğer önemli husus da yurt içi ve yurt dışı ayrımıdır. Lisansüstü eğitiminizi ister yurt içinde isterseniz de yurt dışındaki üniversitelerde devam ettirin TÜBİTAK tarafından desteklenebilme şansına sahipsiniz. TÜBİTAK, Türkiye’de Doğa Bilimleri, Mühendislik ve Teknoloji, Tıbbi Bilimler, Tarımsal Bilimler, Sosyal Bilimler ve Beşeri Bilimlerde tezli yüksek lisans/lisans sonrası bütünleşik doktora/ tezli yüksek lisans sonrası doktora öğrenimi yapan başarılı öğrencileri desteklemektedir.Değerlendirme puanınızın hesaplanmasında lisans, yüksek lisans not ortalamaları (doktora başvuruları için) ve ALES puanınız kullanılacaktır.TÜBİTAK bursu karşılıklı bir burstur. Bursiyer, doktora eğitimi için belirlenen azami süre içerisinde eğitimini tamamlayarak 1 ay içinde yurda dönmek ve mecburi hizmetini yerine getirmek zorundadır. Mecburi hizmet süresi, TÜBİTAK’tan alınan burs süresinin iki katıdır. Yurda dönen bursiyerler dönüş tarihini izleyen 3 ay içerisinde TÜBİTAK’a bağlı enstitülerde çalışmak üzere başvurmak ve kendilerine önerilen enstitülerde çalışarak mecburi hizmet yükümlülüğünütamamlamak zorundadırlar.

MEB, YÖK ve Fullbright bursları ise,yurt dışına lisansüstü öğrenim görmek üzere gönderilecek öğrencilere destek vermektedir. YÖK bursları daha önce de belirttiğimiz gibi lisansüstü eğitimi devam eden akademisyenlerin, yurt dışı eğitim ve araştırmaları için verilen burslardır. Ancak YÖK son dönemde bir değişikliğe giderek,bir devlet üniversitesinde öğrenim gören, tez aşamasına gelmemiş doktora öğrencilerine de burs vereceğini açıkladı. Belirlenen öncelikli alanlarda, ülkemizin doktoralı insan kaynağına olan ihtiyacını karşılamak üzere, yurt içindeki devlet üniversitelerinde100 tematik alanda öğrenim gören öğrencileredoktora bursu verilmekte. Bu bursa başvuruda bulunmak için herhangi bir devlet üniversitesinde doktora öğrencisi olmanız yeterli. MEB bursu ise, Yurt Dışına Lisansüstü Öğrenim Görmek Üzere Gönderilecek Öğrencileri Seçme ve Yerleştirme(YLSY) programı aracılığıyla verilir. Yükseköğretim kurumlarının öğretim elemanı ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarının yetişmiş insan kaynağı ihtiyacının karşılanması amacıyla MEB tarafından resmi burslu statüde lisansüstü öğrenim görmek üzere yurtdışına öğrenciler gönderilir.Burs programına başvurmak isteyen öğrencilerin; en az lisans mezunu olması, lisans mezuniyet notlarının en az 2.50/65 olması, ALES puanlarının en az 70 olması, 30 yaşından büyük olmaması gibi şartları karşılamaları gerekmektedir. Başvurunun ardından, ilan edilen kontenjan sayısının en fazla 3 katı kadar öğrenci ALES puanı üstünlüğüne göre sözlü sınava çağrılır. Sözlü sınava giren öğrenciler, akademisyenler ve alan uzmanlarından oluşan üçer kişilikkomisyonlar tarafından değerlendirilir. Sözlü sınavdan sonra öğrencilerin ALES puanlarının %40’ı, sözlü sınav puanlarının %40’ı ile lisans mezuniyet notlarının %20’sinin hesaplanmasıyla yerleştirme puanları belirlenir. Yerleştirme puanı 70 ve üzeri olan öğrenciler kontenjanlara yerleştirme tercihi yapmaya hak kazanır (MEB, 2018). Yerleştirme tercihi yapmaya hak kazanan adayların TOEFL, IELTS ya da Pearson Akademik gibi sınavların herhangi birinden, şartlarda belirtilen asgari puanı almış olmaları gerekir. Yurt dışında lisansüstü öğrenim görmeye hak kazanan öğrencilerden yeterli dil puanına sahip olmayanlar ise, istemeleri halinde ve bakanlığın uygun gördüğü takvim çerçevesinde, yurt içinde 12 aya kadar yabancı dil öğrenimi görebilirler. Şunu bilmeniz gerekir ki MEB bursu da karşılıklı bir burstur. Eğitiminizi tamamladıktan sonra ülkenize geri dönüp, atandığınız kurumda belli bir süre çalışmanız gerekmektedir.

Yurtdışında lisansüstü eğitim bursu denilince, akla ilk gelenler arasında Fullbright bursu da bulunmaktadır. Fullbright bursu Türkiye, Amerika ve Avrupa Birliği ortaklığı ile verilen bursların en meşhurudur. 1946 yılında, Senatör J. William Fulbright’ın eğitim ve kültürel değişim yoluyla, ülkeler arasında ortak bir anlayış geliştirmek amacıyla Amerikan Kongresi’ne sunduğu bir kanun teklifiyle başlatılmıştır. Bu program sayesinde, Amerikalı öğrenciler ve sanatçılar dünyanın birçok yerinde eğitim ve araştırma imkânlarından yararlanmakta, dünyanın dört bir tarafından gelen öğrenci, öğretmen ve akademisyenler ise Amerika’da araştırma yapmakta ve eğitim alabilmektedirler. Fullbright Programı, ülkelerin giderek birbirine daha da bağımlı hale geldiği bir dünyada kişilere kendilerini uluslararası alanda geliştirme fırsatını sunmaktadır.Bu bursu alabilmek için en önemli kriter lisans not ortalamanızdır. Başvuru yapabilmek için lisans not ortalamanızın en az 3.00 olması gerekir. Doktora başvurusundaise not ortalamanız en az 3.50 olmalı. Ayrıca, akademik düzeyde iyi bir İngilizce bilgisine sahip olmalısınız. Bilmeniz gerekir ki, YDS ve YÖKDİL puanları bu burs başvurusu için de kabul edilmiyor. TOEFL, IELTS, Pearson Test of English, ODTÜ ya da Boğaziçi İngilizce Yeterlik Sınavlarının birinden istenilen asgari puanı almanız gerekmekte. Alınan bursun karşılığında herhangi bir zorunlu hizmet bulunmamakla beraber bursiyerin, ABD’deki öğrenimini tamamladıktan sonra, Türkiye'ye dönme ve iki yıl kalma zorunluluğu vardır.

Yukarıda bahsettiğimiz burslar dışında, yurt dışında yüksek lisans veya doktora yaparken yararlanabileceğiniz farklı burs programları da mevcuttur. Bunlar Chevening, TEV yurt dışı bursları, Jean Monnet Eğitim bursları ve İsveç-Türkiye Avrupa Çalışmaları Eğitim burslarıdır. Lisansüstü eğitim yapmak istediğiniz ülkenin adıyla birlikte bursları detaylı olarak web siteleri üzerinden incelemek, size uygun seçenekleri bulmakta fayda sağlayacaktır.

Yurt dışı burslarıyla ilgili en önemli konu, zamanlama konusudur. Yurtdışında eğitim burslarınagenelde lisans mezuniyetinizden hemen sonra başvurmanız gerekmektedir. Yani lisans eğitiminizi dört senede tamamlayacaksanız, 3. sınıfın sonlarında bu başvuruları yapmaya başlamanız gerekmektedir. Bunun sebebi, lisansüstü eğitiminizin 1. senesinin de karşılanabilmesidir. Eğer geç kalır da, 3. sınıf yerine 4. sınıf içerisinde başvurursanız (ve uzatmadan, 4 senede mezun olursanız), birçok durumda ilk senenizi kendiniz ödemeniz gerekecektir. Sonrasında, burs çıkacak olursa, ilk senenin sonundan sonra size ödeme yapmaya başlayacaklardır.

İsimlerini verdiğimiz destekler haricinde,birçok özel şirket, vakıf ve dernek maddi ihtiyaç ve akademik yetenek gibi kriterlere dayalı olarak lisansüstü eğitim bursları vermektedir. Web adresleri üzerinden başvuru tarih ve şartlarını detaylı olarak inceleyebilirsiniz.

Burs alımlarında şansınızı arttırmak için lisans not ortalamanız, yabancı dil ve ALES puanlarınızı oldukça yüksek tutmalısınız. Günümüzde, lisansüstü eğitim başvurularının giderek arttığını göz önünde bulundurursak, puanlarınızın yüksek oluşu şansınızı arttıracaktır. Şunu da belirtmeden geçmeyelim. Burs veren kurumların çoğu tek bir yerden burs alma şartı getirmektedir. Burs başvurusu yaparken devlet ve özel burs olanaklarını detaylı olarak inceleyip, şartlarınıza en uygun olanı seçmenizde fayda var.

 1Bazı üniversitelerde Matematik Eğitimi lisans üstü programları Fen Bilimleri Enstitüsü altında yer alabilmektedir.

KAYNAKÇA

Tezsiz yüksek lisans diploması ne işe yarar?

Tezsiz yüksek lisans ünvan kazandırır mı?

Tezsiz yüksek lisans ne kazandırır?

Yüksek lisans tezsiz olursa ne olur?