Pnömokok 13 aşısı kaç yılda bir yapılır

Zatürre ve grip aşıları, yeni tip koronavirüs (Covid-19) pandemisi sürecinde ayrı bir önem kazandı. Birçok kişi, bu aşıları yaptırıp yaptırmama konusunda karar aşamasında. Zatürre ve grip aşısının kimlere yapılacağından ne zaman yapılması gerektiğine, koruyucu etkisinden Covid-19’la olan ilişkisine kadar pek çok konuda soru işaretleri bulunuyor.

Table of Contents

Koronavirüse (Covid-19) bağlı vaka sayısı artarken, yaklaşan kış mevsimi öncesinde insanlarda zatürre veya grip aşısı yaptırmalı mıyım kaygısı oluşmaya başladı. Pandemi döneminde yaptırılacak zatürre ve grip aşısı yarardan çok zarar mı getirir? Aşılar kimlere yapılmalı? Yaptıracağınız aşılar sizi korur mu? Lokman Hekim Sağlık Grubu Göğüs Hastalıkları ve Alerji Uzmanı Doç. Dr. Bülent Bozkurt, tüm bu soruları yanıtladı:

Aşılar Covid-19’a karşı yeterli korumayı sağlar mı?

Son sözü en baştan söylemek gerekirse, zatürre ve grip aşıları Yeni Koronavirus Hastalığı Covid-19’a karşı yeterli koruma sağlamamaktadır.

Zatürre ve grip aşıları nasıl ve ne zaman yapılır?

En çok karşılaştığımız soruların başında “Grip aşısı ne zaman yapılır?”,“Zatürre aşısı ne zaman yapılır?” oluyor. Zatürre ve grip aşıları koldan kas içine yapılan güvenli aşılardır ve ciddi yan etkileri yoktur. Zatürre aşısının mevsimi yoktur. Yılın her ayında yaptırılabilir. Grip için ise eylül-kasım aylarında yılda bir kez grip aşısı yaptırılması uygun olur.

Zatürre ve grip aşıları kimlere yapılmaz?

Çocuklarda aşının ilk doz uygulamasında ciddi bir alerjik reaksiyon gelişmiş ise 2. doz yapılması önerilmez. Yüksek ateşli bir enfeksiyon varsa hasta iyileşene kadar aşının ertelenmesi daha uygun olur. Hafif gribal enfeksiyonlarda aşı yapılabilir. Bağışıklık sisteminin geçici baskılandığı kemoterapi ve radyoterapi gibi durumlarda aşılamanın ertelenmesi gerekebilir.

Zatürre ve grip aşılarının yan etkileri nelerdir?

Grip ve zatürre aşısında farklı markalar bulunmaktadır. Herhangi bir ilaç gibi bu aşıların da birtakım reaksiyonlara neden olma riski vardır. Bunlar hafif ve kendiliğinden kaybolan reaksiyonlardır.

Çocuklarda yaygın olarak; enjeksiyondan sonra uyku hali, geçici iştahsızlık, enjeksiyonun yapıldığı yerde kızarıklık veya hassasiyet, enjeksiyonun yapıldığı yerde şişlik, hafif ateş ve mızmızlık veya huysuzluk hali ile karşılaşılmaktadır. Yetişkinlerde ise enjeksiyonun yapıldığı yerde ağrı, kızarıklık ve şişlik ayrıca hafif ateş̧, yorgunluk, baş ağrısı, titreme veya kas ağrısı bildirilmiştir.

Havaların soğuması Covid-19 riskini artırır mı?

Koronavirüse yakalanan kişi sayısındaki artış ağustos ayından sonra gelecek olan yarısı yaz yarısı kış diyebileceğimiz güz için bizi endişelendirmektedir. Bu endişenin sebebi soğuyan havalarla birlikte sokaklarda gördüğümüz kalabalığın kapalı mekanlara çekilecek olması ve buna bağlı bulaşın ve hastalığın yaygınlaşması ihtimalidir. Ayrıca soğuk mevsim grip ve zatürre vakalarında da artışa yol açacak, belirtileri Covid-19’dan çok da farklı olmayan bu hastalıklar teşhiste karışıklıklara yol açacaktır. Bu dönemde sağlık otoriteleri tarafından zatürre ve gripten korunmada aşı uygulamaları (direktCOVID-19 için etkili olamasalar da) kuvvetle önerilmektedir.

Grip ve zatürre arasındaki fark

Kış aylarında yaygınlaşan zatürre çoğunlukla griple karıştırılıyor.Grip ve zatürre arasındaki fark birçok kişi tarafından bilinmiyor. Özellikle bilinçsizce kullanılan antibiyotikler ve tedaviye geç kalmak hastalığı ölümcül bir seviyeye taşıyor. Zatürreyi gripten ayıran en önemli belirti düşmeyen ateştir. Zatürre ve buna bağlı ölümlerin önlenmesi için grip salgınlarının da önlenmesi gerekmektedir.Gripten ve zatürreden korunmak için de aşılar geliştirilmiştir.

- Grip aşısı nedir?

Bu aşı bir yıl süreyle korunma sağlar. Grip aşısı her yıl eylül-kasım aylarında bir doz olarak kas içine uygulanır. Grip aşıları gribe yakalanma riski yüksek olan veya grip olduğu takdirde hastalığın ağır ve ölümcül seyredebileceği kişilere uygulanmalıdır.

- Zatürre aşısı nedir?

Zatürre aşıları iki farklı çeşittir. Her iki aşı çeşidi de bakteriden arındırılmış ölü aşılardır. Bunlar, pnömokokların 13 farklı türüne etkili KonjugePnömokok aşısı (KPA13) ile 23 farklı türüne etkili PolisakkaritPnömokok aşısı (PPA23)’dır.

Lokman Hekim Sağlık Grubu Göğüs Hastalıkları ve Alerji Uzmanı Doç. Dr. Bülent Bozkurt, aşılarda aranan özellikleri şu şekilde özetledi:

1. Aşılar zararsız olmalıdırlar.
2. Aşıların reaksiyonları, yan etkileri hastaya zarar vermemelidir.
3. Aşılar, az miktarda ve az sayıda kişide tam bağışıklık sağlamalıdır.
4. Aşılarla uzun süreli bağışıklık sağlanmalıdır.
5. Aşılar kolayca uygulanabilir olmalıdır.
6. Aşının etkisi, yapıldığında yeteri kadar bağışıklık bırakmalıdır.
7. Aşı uygulanmasıyla, mümkünse birden fazla enfeksiyondan korunabilmelidir.
8. Aşıların korunması, taşınması kolay olmalı, ışık, ısı ve tüm çevre faktörlerinden kolayca etkilenmemelidir.
9. Aşı, her zaman ve her yerde, her mevsimde uygulanabilmelidir

Dünya Sağlık Örgütü’ne Göre Zatürre Yönünden Risk Grupları

Bağışıklık Sistemi Zayıflamış Kişiler

• Doğuştan ya da Edinsel Bağışıklıkta Yetmezlik
• AİDS
• Kronik Böbrek Yetmezliği
• Nefrotik Sendrom
• Lösemi
• Lenfoma
• Multiplmiyelom
• Organ Transplantasyonu
• Bağışıklık Sistem Baskılanması
• Uzun Süreli Kortizon Tedavisi
• Radyoterapi
• Kanser

Anatomik/Fonksiyonel Dalağı Olmayanlar

• Orak Hücre Hastalığı vb. Kan Hastalıkları
• Doğuştan ya da Edinsel Dalak Yokluğu
• Dalak İşlevsizliği
• Dalağı Cerrahi Olarak Alınanlar
• Bağışıklık Sistemi Yeterli Kişiler
• 65 Yaş ve Üzeri Erişkinler
• Beyin Omurilik Sıvı kaçağı
• İç Kulak implantları
• Kronik kalp hastalığı
• Kalp yetmezliği
• Kardiyomiyopatiler
• Kronik akciğer hastalığı (KOAH Astım)
• Kronik Karaciğer hastalığı (Siroz)
• Alkolizm
• Diyabet
• Tütün kullanımı

Grip Komplikasyonları Açısından Yüksek Riskli Gruplar

• Çocuk ve Adölesanlarda İnfluenza Komplikasyonları İçin Yüksek Riskli Gruplar
• 4 Yaş Altı Bebekler
• Kronik Akciğer Hastalıkları (Astım KOAH)
• Kronik Kalp Hastalıkları
• Karaciğer, Kan, Böbrek veya Metabolik (Diyabet Dahil) Hastalıklar
• Bağışıklık Sistemini Baskılayan Hastalıklar, İlaç Tedavisi
• Solunum Fonksiyonlarını Bozan, Sekresyonların Atılımını Zorlaştıran Durumlar
• (Bilinç Bozukluğu, Nöbet, Spinal KordHasarı, Nöromüsküler Hastalıklar)
• Uzun Süre Aspirin Tedavisi Almak Zorunda Olmak
• Kronik Bakım Merkezinde Yaşamak
• İnfluenza Mevsiminde Gebe Olma İhtimali Olmak
• Yetişkinlerde İnfluenza Komplikasyonları İçin Yüksek Riskli Gruplar
• 65 Yaş Üstü̈
• İnfluenza Mevsiminde Gebe Olma İhtimali Olmak
• Kronik Akciğer Hastalıkları (Astım KOAH),
• Kronik Kalp Hastalıkları
• Karaciğer, Kan, Böbrek Veya Metabolik (Diyabet Dahil) Hastalıklar
• Bağışıklık Sistemini Baskılayan Hastalık, İlaç̧ Tedavisi
• Solunum Fonksiyonlarını Bozan, Sekresyonların Atılmasını Engelleyen Durumlar
• Obezite(Vücut Kitle İndeksi >40)
• Bakım Merkezlerinde Yaşamak

Grip (İnfluenza) Aşısı Aşılama Şeması

Altta Yatan Hastalığı Olmayan Sağlıklı Kişiler İçin İnfluenza Aşı Şeması

• Rutin olarak 6 hafta 8 yaş arası 4 hafta arayla 2 doz aşı uygulanır (6 haftalıktan küçük bebekler aşılanmaz)
• 8 yaş üzeri yılda bir kez aşılama yapılır

Altta Yatan Hastalığı Olan Kişiler İçin İnfluenza Aşı Şeması

• Sadece vücutta kızarıklık ile seyreden yumurta alerjisi olanlarda rutin aşılama yapılır
• Allerjik şok (Anafilaksi) ile seyreden yumurta alerjisi olanlarda aşılama Özel allerji kliniklerinde gözetim altında yapılır.

Zatürre (Pnömokok) Aşısı Aşılama Şeması

Altta Yatan Hastalığı Olmayan Sağlıklı 18 Yaş altı Kişiler İçin Pnömokok Aşılanma Şeması

• Rutin olarak 2. 4. 6. 12. aylarda birer doz KonjugePnömokok aşısı KPA13 (6 haftalıktan küçük bebekler aşılanmaz)
• Rutin 4 dozdan eksik aşılamada 5 yaşına kadar 1 ek doz aşılama ile aşılama tamamlanır.

Altta Yatan Hastalığı Olan 18 Yaş altı Kişiler İçin Pnömokok Aşılanma Şeması

• 2-5 yaş; önceden aşılanmamışsa 8 hafta arayla 3 doz KPA13 veya tek doz KPA13’den 8 hafta sonra tek doz polisakkaritpnömokok aşısı (PPA23)
• 6-18 yaş; önceden yapılan KPA13’den en az 8 hafta sonra tek doz PPA23, önceden yapılan PPA23’den en az 8 hafta sonra tek dozKPA13

Altta Yatan Hastalığı Olmayan Sağlıklı 18 Yaş üzeri Kişiler İçin Pnömokok Aşılanma Şeması

• Rutin olarak 65 yaş ve üzeri sağlıklı kişilere tek doz PPA23
• 65 yaş öncesi en az 1 doz PPA23 yapılmışsa en az 5 yıl sonra PPA23. Eğer PPA23 bulunamıyorsa önce KPA13 1 yıl sonra PPA23

Altta Yatan Hastalığı Olan18 Yaş üzeri Kişiler İçin Pnömokok Aşılanma Şeması

• 19- 65 yaş arası kronik hastalığı varsa tek doz PPA23
• 19- 65 yaş arası bağışıklığı baskılanmış durumu varsa 1 doz KPA13 ve en az 8 hafta sonra 1 doz PPA23 5 yıl sonra 1 doz daha PPA23 bulunamıyorsa önce KPA13 1 yıl sonra PPA23
• 65 yaş üzeri tek doz PPA23 ya da 65 yaş öncesi en az 1 doz PPA23 yapılmışsa bu aşıdan 5 yıl sonra PPA23

Doç. Dr. Bülent Bozkurt
Göğüs Hastalıkları ve Alerji Uzmanı
Lokman Hekim Sağlık Grubu

Göğüs Hastalıkları ve Alerji bölümümüzden randevu almak için aşağıdaki formu doldurmanız yeterli olacaktır.

Zatürre aşısı 13 ne kadar süre korur?

Pnömokok aşısı ne zaman yapılmalı?

Pneumovax 23 aşısı ne kadar?

KPA aşısı ne kadar korur?