Akciğer kanserinde ışın tedavisi ne kadar sürer

Işın Tedavisi Nedir?

DR. ALPTEKİN ARİFOĞLU

Işın tedavisi alacak hastaların merkezimize başvurması genel olarak kanser tanısı aldıktan sonra olmaktadır. Kanser tanısını alan hastalarda öncelikli olarak patoloji bizim için önemlidir. Daha sonrasında evreleme filmleri çekilmektedir. Bunlar MR, Tomografi ya da PET Tomografi olabilmektedir.

Sonuçta bu evrelemeyle beraber hastanın tedavi gerekliliği ya da gereksizliğine karar verilir. Eğer tedavi alması bu hastada fayda getirecekse ışın tedavisine karar verilir. Bu aşamalara gelene kadar Cerrahi Birimler, Patoloji, Radyoloji, Nükleer Tıp gibi bütün birimlerin birlikte olduğu konseyde tartışılması uygun olmaktadır.

Işın tedavisine son dönemdeki teknolojik gelişmeyle beraber cilt yanıkları görülmemektedir.

Radyasyon Tedavisi her hastaya yapılır mı?

Işın tedavisi alacak hastamızı görüp kararımızı verdikten sonra öncelikli olarak similasyon işlemi yapılmaktadır. Bu similasyon hastanın ışın tedavisi hazırlık filmidir. Genel olarak 3 boyutlu bir planlama sistemi kullanılmaktadır ve Tomografi eşliğinde yapılmaktadır. Similasyon çalışması yapıldıktan sonra bu filimler işlenmekte ve belirlenen volümler, hem tümör volümü hem de korunması gereken organlardır. Bunlarda belirlendikten sonra verilecek dozları hesaplayarak radyasyon fizikçilerimizle beraber plan çalışmaktayız.

Işın Tedavisi kimler tarafından yapılır?

Işın tedavisi ekip işidir, radyasyon onkoloji uzmanı, radyasyon fizikçisi, dozimetris ve teknikerlerden oluşan bir gruptur, ayrıca bu konuda bize destek olan hemşirelerimizde vardır. Sonuçta bir program hazırlanır ve hastaya bir tedavi belirlenir. Işın tedavisi planlamasını doktorlar ve fizikçiler birlikte planlar ancak uygulamasını teknikerler yapar.

Radyasyon alan hastalarda içerden ve dışardan uygulama olarak iki tiptir. Genel olarak dışardan uygulamalarda hastalar tedavisini alır ve evine gider. Herhangi bir radyasyon üstünde taşımaz, o yüzden çevresindeki hamile, çocuk ya da bebeklere karşı bir zararı olmaz.

Işın Tedavisi yan etkileri nelerdir?

Genel olarak bölgesine göre yan etkileri değişmektedir. Çünkü radyasyon tedavisi sadece yapıldığı yeri etkiler ve yan etkileri de o bölgede çıkar. O yüzden de yan etkiler farklıdır, her bölge için farklı olarak kullanılır. Tedavi planlarken de yardımcı cihazlar kullanabiliriz. Mesela baş-boyun tümörlerinde hastaya özel bir maske hazırlanır. Akciğer ışınlamalarında solunum kontrollü Tomografiler kullanırız ya da alt batın ışınlamalarında kullandığımız değişik aparatlarımız vardır.

Işın tedavisine bağlı yanıklar en büyük sorgulanan sorulardan birisidir. Işın tedavisine bağlı yanık ancak cilde çok yakın tümörlerde görülür. Son dönemdeki teknolojik gelişmeyle beraber cihazlarda daha derin dozlar elde edilmektedir ve cilt yanıkları görülmemektedir. Işın tedavisi alan hastanın genel olarak hayatsal herhangi bir kısıtlaması yoktur. Banyo yapabilir ama genel olarak keseleme ve lifleme yapılması istenmez. Güneşten korunması önerilmektedir.

Bilgisayarlı ortamda planladığımız tedavileri daha sonra hasta üstünde doğruluğunu kontrol etmek için bir başlangıç kürü verilir. O başlangıç küründe doktorunuz, fizikçiniz ve teknikeriniz hep birlikte alanlarınızı belirler ve ışın alanlarınızın doğruluğunu kontrol ederler. Daha sonrasında tedavi başlar. Bu tedavi 1 günle 39 güne kadar uzayabilen aralıklarladır. Bu program hastalığına ve evresine göre değişmektedir. Programın sonunda hasta kontrollere çağırılmaktadır.

TrueBeam STx cihazı hakkında bilgi almak için TrueBeam STx sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.

Işın diğer bir adıyla radyasyon tedavisi, kanser hücrelerini öldürmek için yoğun enerji ışınları kullanılan bir kanser tedavisi türüdür. Radyasyon tedavisinde çoğunlukla X-ışınları kullanılır ancak protonlar veya diğer enerji türleri de tercih edilebilir.

"Radyasyon terapisi" terimi çoğunlukla harici ışın radyasyon terapisini ifade eder. Bu tür radyasyon sırasında, yüksek enerjili ışınlar, vücudunuzun dışındaki ışınları vücudunuzda kesin bir noktaya hedefleyen bir makineden gelir. Brakiterapi (brak-e-THER-uh-pee) adı verilen farklı bir radyasyon tedavisi sırasında, radyasyon vücudunuzun içine yerleştirilir.

Radyasyon tedavisi, hücrelerin nasıl büyüdüğünü ve bölündüğünü kontrol eden genetik materyali yok ederek hücrelere zarar verir. Hem sağlıklı hem de kanserli hücreler radyasyon terapisi ile hasar görürken, radyasyon tedavisinin amacı mümkün olduğunca az sayıda sağlıklı hücreyi yok etmektir. Normal hücreler radyasyonun neden olduğu hasarın çoğunu onarabilir.

• İçindekiler
• Işın tedavisi neden yapılır?
• Radyasyon tedavisi kanserli kişilerde nasıl kullanılır?
• Riskler
• Işın tedavisi türleri
• Nasıl hazırlanırsın?
• Işın tedavisinden beklentiler nedir?
• Sonuç

Işın tedavisi neden yapılır?

Kanserli tüm insanların yarısından fazlası, kanser tedavilerinin bir parçası olarak radyasyon tedavisi almaktadır. Doktorlar hemen hemen her tür kanseri tedavi etmek için radyasyon terapisi kullanırlar. Radyasyon tedavisi, bazı kanserli olmayan (iyi huylu) tümörlerin tedavisinde de fayda sağlayabilir.

Radyasyon tedavisi kanserli kişilerde nasıl kullanılır?

Doktorunuz, kanser tedaviniz sırasında farklı zamanlarda ve aşağıdakiler dahil olmak üzere farklı nedenlerle radyasyon tedavisini bir seçenek olarak önerebilir:

• Kanser için tek (birincil) tedavi olarak
• Ameliyattan önce, kanserli bir tümörü küçültmek için (neoadjuvan tedavi)
• Ameliyattan sonra, kalan kanser hücrelerinin büyümesini durdurmak için (adjuvan tedavi)
• Kanser hücrelerini yok etmek için kemoterapi gibi diğer tedavilerle kombinasyon halinde
• İleri kanserde kanserin neden olduğu semptomları hafifletmek için

Radyasyon tedavisi, kanser yayıldığında semptomların tedavisine de yardımcı olabilir. Bu noktada radyasyon, bir kişinin semptomlarını hafifletmeyi ve yaşam kalitesini iyileştirmeyi amaçlayan palyatif bakımın bir parçasıdır. Ayrıca, bazı durumlarda bir kişinin yaşamını da uzatabilir.

Palyatif radyasyon tedavisi genellikle küratif tedaviden daha düşük dozlar ve daha az tedavi seansı içerir. Örneğin kemik kanseri olan bazı kişilerde palyatif radyasyon tedavisi ağrılı tümörlerin gelişmesini önlemeye yardımcı olabilir.

Riskler

Radyasyon tedavisinin yan etkileri, vücudunuzun hangi kısmının radyasyona maruz kaldığına ve ne kadar radyasyon kullanıldığına bağlıdır. Bazı hastalar hiçbir yan etki yaşamaz veya birkaç tane yaşayabilir. Çoğu yan etki geçicidir, kontrol edilebilir ve tedavi sona erdikten sonra genellikle zamanla kaybolur.

Tedavi edilen vücudun bir kısmındaki yaygın yan etkiler:

• Tedavi yerinde saç dökülmesi (bazen kalıcı), tedavi yerinde cilt tahrişi, yorgunluk
• Ağız kuruluğu, kalınlaşmış tükürük, yutma güçlüğü, boğaz ağrısı, yemeklerin tadındaki değişiklikler, bulantı, ağız yaraları, diş çürüğü
• Yutma güçlüğü, öksürük, nefes darlığı
• Bulantı, kusma, ishal
• İshal, mesane tahrişi, sık idrara çıkma, cinsel işlev bozukluğu

Bazı yan etkiler daha sonra ortaya çıkabilir. Örneğin, nadir durumlarda, radyasyonla tedavi edilen ilk kanserden farklı yeni bir kanser (ikinci birincil kanser) yıllar sonra gelişebilir. Doktorunuzdan, tedaviden sonra ortaya çıkabilecek kısa ve uzun vadeli olası yan etkiler hakkında bilgi alabilirsiniz.

Işın tedavisi türleri

İki tür radyasyon tedavisi vardır. Bunlar:

1. Dış ışın radyasyon tedavisi

Bu en yaygın tiptir. Tedavi alanını hedefleyen bir radyasyon ışını yayan harici bir makine içerir. İhtiyaca bağlı olarak farklı formlar mevcuttur. Örneğin, yüksek enerjili ışınlar vücutta daha derin olan kanseri hedef alabilir.

2. Dahili radyasyon tedavisi

Farklı iç radyasyon tedavisi türleri vardır. Her ikisi de vücuda radyoaktif bir maddenin implante edilmesini veya sokulmasını içerir.

Brakiterapi, kanserli doku içine veya yakınına radyoaktif bir implant yerleştirmeyi içerir. İmplant geçici veya kalıcı olabilir. Başka bir iç radyasyon terapisi türü, radyoaktif sıvı enjeksiyonu almayı içerir. Amaç, kanser çevresindeki sağlıklı dokunun radyasyona maruz kalma derecesini sınırlamaktır. Doktorlar, örneğin prostat veya yumurtalık kanseri için bu tedaviyi önerebilir.

Doktorunuz kanserin tipine veya hastalığın durumuna göre her iki ana radyasyon tedavisi türünü de önerebilir. Hangi tedavinin uygulanacağına dair karar şunlara bağlı olacaktır:

• Kanser türü
• Tümörün büyüklüğü
• Yakındaki doku türleri de dahil olmak üzere tümörün yeri
• Kişinin yaşı ve genel sağlığı

Nasıl hazırlanırsın?

Harici ışın radyasyon terapisine başlamadan önce sağlık ekibiniz, radyasyonun vücudunuzda ihtiyaç duyulan hassas noktaya ulaşmasını sağlamak için planlama süreci boyunca size rehberlik eder. Planlama tipik olarak şunları içerir:

Radyasyon simülasyonu: Simülasyon sırasında, radyasyon terapisi ekibiniz sizin için rahat bir pozisyon bulmak amacıyla sizinle birlikte çalışır. Tedavi sırasında uzanmanız zorunludur. Bu nedenle rahat bir pozisyon bulmak hayati önem taşır. Bunu yapmak için, radyasyon tedavisi sırasında kullanılanla özel bir masaya uzanırsınız. Minderler ve sınırlamalar sizi doğru şekilde konumlandırmak ve hareketsiz tutmanıza yardımcı olmak için kullanılır. Radyasyon terapisi ekibiniz vücudunuzun radyasyona maruz kalacağı alanı işaretler. Durumunuza bağlı olarak, bir işaretleyici ile geçici işaretleme yapabilir veya küçük geçici dövmeler kullanılabilir.

Tarama planlama: Radyasyon terapisi ekibiniz, vücudunuzun tedavi edilecek bölgesini belirlemek için bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları yaptırmanızı sağlayacaktır. Planlama sürecinden sonra, radyasyon tedavisi ekibiniz, kanser türünüze ve evrenize, genel sağlığınıza ve tedavinizin hedeflerine bağlı olarak ne tür bir radyasyon ve hangi dozlarda alacağınıza karar verir.

Tedavinizde kullanılan radyasyon ışınlarının hassas dozu ve odağı, kanser hücrelerinize radyasyonu en üst düzeye çıkarmak ve çevredeki sağlıklı dokuya verilen zararı en aza indirmek için dikkatle planlanmıştır.

Işın tedavisinden beklentiler nedir?

Dış ışın radyasyon tedavisi genellikle yüksek enerjili radyasyon ışınlarını vücudunuza yönlendiren bir makine olan doğrusal bir hızlandırıcı kullanılarak gerçekleştirilir.

Bir masanın üzerinde uzanırken, doğrusal hızlandırıcı, birkaç açıdan radyasyon sağlamak için etrafınızda hareket eder. Doğrusal hızlandırıcı, doktorunuzun tespit ettiği kesin radyasyon dozunu verecek şekilde özel durumunuza göre ayarlanabilir.

Genellikle belirli bir zaman dilimi içinde haftada beş gün ayaktan dış ışın radyasyonu alırsınız. Çoğu durumda, tedaviler genellikle sağlıklı hücrelerin radyasyon tedavisi seansları arasında iyileşmesini sağlamak için birkaç hafta boyunca yayılır.

Her tedavi seansının yaklaşık 10 ila 30 dakika sürmesi beklenmektedir. Bazı durumlarda, daha ileri kanserlerle ilişkili ağrıyı veya diğer semptomları hafifletmek için tek bir tedavi kullanılabilir.

Bir tedavi seansı esnasında, radyasyon simülasyon seansı için belirlenen pozisyonda uzanırsınız. Sizi yerinde tutmak için kalıplarla yerleştirilmiş sistemler kullanılır.

Doğrusal hızlandırıcı makine, hedefe farklı yönlerden ulaşmak için vücudunuzun etrafında dönebilir. Makine vızıltı sesi çıkarır. 

Sadece birkaç dakika süren tedavi sırasında, durup normal nefes alırsınız. Akciğer veya meme kanseri olan bazı hastalar için, makine tedaviyi gerçekleştirirken nefesinizi tutmanız istenebilir.

Radyasyon terapisi ekibiniz, birbirinizle konuşabilmeniz için video ve ses bağlantılarının bulunduğu bir odada bulunur. Rahatsızlık duyuyorsanız konuşmalısınız, ancak radyasyon tedavisi seansınız sırasında herhangi bir acı hissetmeyeceksiniz.

Sonuç

Bir tümör için radyasyon alıyorsanız, kanserinizin radyasyon tedavisine nasıl yanıt verdiğini görmek amacıyla doktorunuz tedaviden sonra periyodik taramalar isteyebilir. Bazı durumlarda, kanseriniz tedaviye hemen yanıt verebilir. Diğer durumlarda, kanserin yanıt vermesi haftalar veya aylar alabilir. Bazı insanlara radyasyon tedavisi yardımcı olamayabiliyor.

Herhangi bir endişenizi doktorla tartışın ve mümkün olduğunca çok soru sorun. Tedaviden ne beklediğinizi bilmek tedaviye yardımcı olabilir. Sağlığınız için düzenli kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyin.

Genel Cerrahi

10.8.2020

99147

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.

Akciğer kanserinde ışın tedavisi nasıl yapılır?

Işın tedavisi ne zaman sonuç verir?

Işın tedavisi kanserin hangi evrede uygulanır?

Işın tedavisi bittikten sonra ne yapılır?