Evlilik nedeniyle fesih yazılı ve ispatlanabilir şekilde yapılmalı
Evlendikten sonraki 1 yıl içinde kıdem tazminatını alarak işten ayrılma hakkını kullanacak kadın işçi evlilik nedeniyle feshi yazılı ve ispatlanabilir bir şekilde yapmalı.
Okurumuzun Sorusu:
6 yıldır eczanede çalışıyorum, evleneli 7 ay oldu bu sebepten dolayı da işten ayrılmak istiyorum. Eczacıma evlilik tazminatımı talep ettiğimi söyledim fakat sesini çıkarmadı.
15 Nisan Cuma günü son iş günüm diye söyledim tekrar konuyu açtım fakat “bakarız” dedi. Vermeme ihtimali yüksek. 15 Nisan çıkış günümü söyledim ama noterden dilekçe versem 16 Nisan Cumartesi günü nöbetçi noterden, acil postalasalar o şekilde olur mu? Kötü ayrılmak istemiyorum ama hakkımı da vermeyecek. Yani demek istediğim çıkış tarihimle notere vereceğim tarih aynı gün olsa olur mu?
Öncelikle evlilik nedeniyle fesih ile ilgili temel kuralları bir anımsayalım:
Kadın işçiler, evlendikleri tarihi takip eden 1 yıl içinde evlilik nedeniyle kıdem tazminatlarını da alıp işten ayrılma hakkına sahip. Ancak dikkat edilmesi gerekenler hususlar var:
1) Kadın işçi bu hakkını evlendiği tarihte çalışmakta olduğu işyerinde kullanabilir. Eğer kadın işçi evlendikten sonra işe girmiş ya da iş değiştirmişse yeni işyerinde bu hakkını kullanamaz.
2) Bu hak evlilik tarihini, yani resmi nikâh tarihini takip eden 1 yıl içinde herhangi bir zamanda kullanılabilir. Düğün tarihi değil resmi nikâh tarihi esas alınır. Kadın işçi ister resmi nikâhtan hemen sonra ister 6 ay sonra ister 11 ay sonra bu hakkını kullanarak işten ayrılabilir. Karar işçinindir.
3) Kadın işçinin yazılı bir dilekçe ile işyerine başvurması, dilekçesinin ekine evlilik cüzdanının fotokopisini koyması gerekir. Fesih dilekçesi örneği bu yanıtımızda mevcut: Evlilik nedeniyle tazminat alan işçi yeniden çalışabilir
4) Dilekçenin noter kanalıyla gönderilmesi zorunlu değildir ama en güvenli yoldur. Eğer dilekçe elden verilecekse, dilekçenin imzalı örneğinin bir kopyası ayrıca işyerine faks ya da e-posta yoluyla gönderilmeli, böylece ispat bakımından önlem alınmalıdır.
5) Evlilik nedeniyle fesihte ihbar süresi kadar önce ya da belli bir süre önce işverene haber verme ve bu süre kadar daha çalışma zorunluluğu yoktur. Yargıtay kararları gereği evlilik nedeniyle fesihte ihbar süresi koşulu aranmamaktadır. İşçi dilekçesine hangi tarihi yazıyorsa o tarih itibarıyla iş sözleşmesi sona erer. İş ilişkisi sona ermiş olur. Bu tarihten itibaren kadın işçi çalışmaz. Yani işçi dilekçesi işverene ulaştığı anda işi bırakabilir.
6) Evlilik nedeniyle işten ayrılan işçi, istediği zaman başka bir işe girebilir ve çalışabilir. Yargıtay daha önce belli bir süre beklenmesi gerektiğine hükmediyordu ancak Yargıtay görüş değiştirdi. Kadın işçinin başka işe girmesi için beklemesi gerekmiyor.
7) Bu şekilde işten ayrılan kadın işçiye -işyerinde 1 yılını doldurmuşsa- kıdem tazminatının ve diğer yasal haklarının (ücret, hak kazanılmış ama kullanılmamış yıllık izinlerin ücreti vb.) derhal ödenmesi gerekir. İşçi kendi işten ayrıldığı için ihbar tazminatı alamaz. İşçi onay vermedikçe taksitle ödeme olmaz. İşveren en kısa sürede ödemeyi yapmazsa işçi önce arabulucuya giderek anlaşma sağlanamadığı takdirde de dava yoluyla alacaklarını talep edebilir.
8) Belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiler ile part time (kısmi süreli) çalışan kadın işçiler de bu haktan yararlanabilir.
Okurumuz, evlilik nedeniyle fesih hakkını kullanacağını ve işten ayrılma tarihini işverene sözlü olarak bildirmiş. Ancak yazılı bir bildirim yok ve bu durum okurumuz için sıkıntı yaratabilir.
Dolayısıyla okurumuzun işten ayrılacağı gün olan 15 Nisan’dan önce ya da en geç 15 Nisan günü işverene yazılı olarak ve sonradan ispatlayabileceği şekilde bildirimde bulunmasında yarar var. Bu nedenle okurumuz en geç 15 Nisan günü işverene imzalı dilekçesini ve ekinde evlilik cüzdanı fotokopisini vermeli.
Ancak işverenin kötü niyetli davranma ihtimaline karşı okurumuz işini sağlama almalı ve imzalı dilekçesinin bir örneğini yine en geç 15 Nisan günü faks, elektronik posta veya WhatsApp aracılığıyla da göndermelidir, Böylece işverenin “Bana böyle bir dilekçe verilmedi” demesi ihtimaline karşı okurumuz önlem almış ve yazılı delile sahip olmuş olur. Okurumuz işverene imzalı dilekçesini 15 Nisan’a kadar bu şekilde verdikten sonra isterse 16 Nisan günü noter aracılığıyla da dilekçesini gönderebilir.
Kadın işçi evlenmeden önce iş akdini evlilik sebebi ile feshedebilir mi ?
Tazminat alabilir mi ?
4857 sayılı İş Kanunu’nun 120. maddesi yollamasıyla, halen yürürlükte olan 1475 Sayılı Yasa’nın 14. maddesinin birinci fıkrasında, kadın işçinin evlendiği tarihten itibaren bir yıl içinde evlilik sebebiyle kıdem tazminatına hak kazanabilecek şekilde feshedebileceği hükme bağlanmıştır. Bu hak, sadece kadın eşe tanınmış olup, resmi evlilik işleminin tamamlanmasından itibaren bir yıl içinde kullanılmalıdır.
Kadın işçinin yasanın tanıdığı fesih hakkını kullanması halinde, kıdem tazminatı talep hakkı doğar. Feshin işverence kabul edilmesi gerekmez. Aynı zamanda işçinin işverene ihbar öneli tanıması zorunluluğu da bulunmamaktadır.
Kadın işçinin, iş sözleşmesini evlilik nedenine dayalı olarak feshine rağmen başka bir işte çalışmaya başlamasının yasal hakkın kötüye kullanımı olup olmadığı her bir somut olay yönünden ayrı ayrı değerlendirilmelidir. Evliliğin kadına yüklediği toplumsal sorumluluğun bir gereği olarak yasada belirtilen fesih hakkı tanınmıştır.
Çalışma hayatının evlilikle birlikte gereği gibi yürütülemeyeceği düşüncesi, aile birliğinin korunması ve kadının aile ile ilgili görevleri, yasakoyucu bu doğrultuda bir düzenlemeye yöneltmiştir. Bununla birlikte Anayasal temeli olan çalışma hak ve hürriyetinin ortadan kaldırılması düşünülemez. Kadın işçinin evlilik nedenine bağlı feshinin ardından kısa bir süre sonra yeniden çalışmasının gerekleri ortaya çıkmış olabilir. Hatta kadın işçi evlilik nedenine dayalı feshin ardından ara vermeksizin başka bir işyerinde çalışmaya başlayabilir ve bu durum evliliğin kadına yüklediği görevlerin yerine getirilmesi noktasında daha olumlu sonuçlar doğurabilir. (Yargıtay 9.Hukuk Dairesi 2010/10705)
Peki kadın işçi resmi nikahtan önce sözleşmesini fesheder ve işten ayrılırsa bu fesih haklı fesih olur mu ? Kadın işçi tazminata hak kazanır mı ?
Bu soruların cevabı Yargıtay 9.Hukuk Dairesi’nin 17.02.2015 tarih ve 2013/10664 E ve 2015/6902 K sy kararında tartışılmıştır. Karara konu olan olaylarda;
Davacı vekili, davacının evlilik nedeni ile iş aktini feshettiğini ileri sürerek kıdem tazminatı, fazla mesai ücreti, hafta tatili ücreti, genel tatil ücreti ve asgari geçim indirimi alacaklarını istemiştir.
Davalı vekili, iddia ve taleplerin yersiz olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
Yerel Mahkemece, toplanan delillere ve bilirkişi raporuna göre, sübut bulduğu gerekçesi ile hafta tatili ücreti ve asgari geçim indirimi haricindeki taleplerin kabulüne karar verilmiştir.
Karar süresi içinde davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Dosyayı inceleyen Yargıtay 9.Hukuk Dairesi kararında;
1- Somut olayda, davacı evlilik nedeni ile iş aktini feshettiğini ileri sürerek kıdem tazminatı talep etmektedir.
2- Evlilik nedeni ile kıdem tazminatı ödenmesinin temel koşulu, feshin işçi tarafından nikah tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde yapılmasıdır. Davacı işçinin ise feshi nikah tarihinden önce yaptığı, bu nedenle yapılan feshin haksız olduğu ve davacının kıdem tazminatı alamayacağı gözetilmeksizin, kıdem tazminatı talebinin kabulü hatalıdır.
tespiti ile kararı bozmuştur.
SONUÇ
1- Asgari bir yıllık kıdemi bulunan bir Kadın işçi; evlilik tarihinden sonraki bir yıl içerisinde sözleşmesini feshetmesi halinde kıdem tazminatına hak kazanır.
2- Evlilik sebebi ile sözleşmesini süresi içinde fesheden kadın işçi işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda değildir.
3- Evlilik sebebi ile sözleşmesini fesheden kadın işçi, kıdem tazminatını almış olsa da başka bir işyerinde çalışmaya başlayabilir.
4-Resmi nikah tarihinden önce sözleşme feshedilirse fesih haksız olur ve kıdem tazminatı alınamaz.
Yazarın Kişisel Notu
Davacı işçinin evlenmeden önce sözleşmesini evlilik sebebi ile feshetmiş olması nedeni ile yaptığı hata sebebi ile kıdem tazminatı alamayacağı bir gerçek olup ayrıca bu hatası sebebi ile feshin haksızlığı söz konusu olduğu için işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalabilir.
Evliliğin kadın işçiler için sosyolojik sebeplerle fesih sebebi yapılması ve kıdem tazminatına hak kazandığı kabul ediliyorsa evlenmeden bir süre önce yapılan fesihlerin de haklı fesih olarak kabulü için yasal düzenleme yapılması gerektiğini düşünüyorum. Çünkü evlilik öncesinde çalışan bir kadının evlilik hazırlıklarını gerçekleştirmesi çok zordur. Zaten evlendikten bir gün sonra tanınacak bu hakkın evlenmeden bir kaç önce tanınmasında bir sakınca yoktur.
Ancak evlilik sebebi ile feshedecek kadın işçinin işvereni mağdur etmemek için yasal ihbar süresi içerisinde fesih isteğini bildirmesi ve evlilik sebebi ile feshettikten sonra bir süre en azından başka bir işyerinde çalışarak sistemi suistimal etmesinin önüne geçilmesi gereklidir.
Av. Eren Evren
Okyay | Evren
Avukatlık & Arabuluculuk Ofisi
www.okyayevren.av.tr