Show
Özet Bölümü
“Acil aydınlatma”, elektrik kesintisi nedeniyle kapalı bir mekânda ışıkların kapanması durumunda devreye girecek şekilde tasarlanmış, pil destekli veya bağımsız olarak çalışan ışık kaynakları anlamına gelir. Acil aydınlatma kullanımı, günümüzde ticari olsun olmasın tüm binalarda zorunludur. Bu sistemler vasıtasıyla acil durum aydınlatması sağlanarak hayatın olağan akışı sürdürülür. Akıllı evler ve akıllı ev sistemleri yaygınlaştığında acil durum aydınlatma sistemlerinin de popülerleşmesi beklenmektedir. Acil Durum Aydınlatma ve Yönlendirme Konu Başlıkları
Acil Durum Aydınlatması ve Acil Yönlendirme ÜrünleriBir deprem anında ya da elektrik sisteminde ortaya çıkabilecek bir arıza sonucunda bilhassa büyük binalarda insanlar çıkış yollarına yöneleceklerdir. “Acil yönlendirme armatürü” olmaması durumunda çok büyük bir kargaşa, can ve mal kaybına neden olabilecektir. Bunu önlemenin yolu acil aydınlatma sisteminin binalarda bulundurulmasıdır. “Acil durum aydınlatması”, insanları güvenli bir şekilde bir binanın çıkışına yönlendirecek şekilde monte edilir. Binanın doğasına ve bir kişinin güvenli bir çıkış yapma yeteneğine müdahale edebilecek potansiyel tehlikelere ve engellere bağlı olarak, çıkışa doğru küçük ışıklarla yolu vurgulamak veya bina boyunca düşük aydınlatma seviyeleri sağlamak için ışıkların kullanılmasını içerebilir. Ticari uçaklar gibi bazı yerlerde, bireylerin bir çıkışa doğru yönlendirilmesine yardımcı olmak için zeminde acil durum ışıkları kullanılabilir. Acil aydınlatmaya genellikle çıkış aydınlatması denir. “Acil aydınlatma” ışıkları ticari binalarda elektrik kesintilerine karşı bir güvenlik önlemi olarak kullanılır, böylece insanlar bir binadan çıkış yolunu bulabilirler. Çıkış işaretleri genellikle acil aydınlatma ile birlikte kullanılır. Acil Aydınlatma, genel aydınlatma sisteminde bir arıza oluştuğu zaman ya da elektrik kesildiğinde, can güvenliğini sağlamak için gereken seviyede bir aydınlatma sağlayan armatürler ve bu armatürlere bağlı cihazlardan müteşekkildir. Acil Aydınlatma Sistemi ve ArmatürlerAcil aydınlatma sisteminde ışıklar bir veya daha fazla akkor ampulden veya bir veya daha fazla yüksek yoğunluklu ışık yayan diyot kümesinden (LED) oluşur. “LEDli exit armatür” genellikle PAR 36 sızdırmaz kirişler veya kama tabanlı lambalardır. Tüm sistemlerde ürettikleri ışığı odaklamak ve yoğunlaştırmak için bir çeşit cihaz bulunur. Bu, fikstürün üzerinde plastik bir kapak veya ışık kaynağının arkasına yerleştirilmiş bir reflektör şeklinde olabilir. Çoğu ışık kaynağı, acil bir durumda, örneğin yangın çıkışlarına doğru ışığın en çok ihtiyaç duyulduğu yere döndürülebilir ve hedeflenebilir. Modern “acil aydınlatma armatürleri” genellikle üniteyi geçici olarak geçersiz kılan ve ana güç açık olsa bile ışıkları açmasına ve pil gücünden çalışmasına neden olan bir çeşit test düğmesine sahiptir. Modern sistemler, genellikle 6-12 volttan oluşan nispeten düşük voltajla çalıştırılır. Bu hem gerekli pillerin boyutunu küçültür hem de “acil aydınlatma |” ışığının bağlı olduğu devre üzerindeki yükü azaltır. Modern acil aydınlatma armatürleri, armatürün tabanında, voltajı ana akımdan ışıkların gerektirdiği düşük voltaja düşüren küçük bir transformatör içerir. Piller genellikle kurşun kalsiyumdan yapılır ve sürekli şarjla 10 yıl veya daha uzun ömre sahiptirler. Acil Aydınlatma Kiti Nedir ?“Acil Aydınlatma Kiti” üç parçadan oluşan bir kittir:
Bu parçalar standart bir aydınlatma armatürüne takıldıklarında armatür artık acil aydınlatma armatürü olarak adlandırılır. Acil aydınlatma kitlerinin çalışma prensibi şu şekildedir; şebekede elektrik varken acil aydınlatma kitli armatürler standart armatürlerle aynı şekilde çalışırlar. Bir armatürün acil aydınlatma kitli armatür olup olmadığını anlamak için şarj göstergesi olup olmadığına bakılabilir. Acil aydınlatma armatürüne bağlı olan şebeke fazı (Lsw), bir anahtar yardımıyla ya da sensör kullanılmak suretiyle açılıp kapatılabilir. Bu şekilde, Lsw fazına bağlı olan acil aydınlatma sürücüsü anahtar kapalı hale geçince lambaların yanmasını sağlar. Anahtar üzerinden geçmeden acil aydınlatma armatürüne ulaşan (L) şebeke bağlantısı ise direkt olarak acil aydınlatma kitine bağlanır. Acil aydınlatma kiti bataryasını bu şekilde doldururken elektrik akımının mevcut olup olmadığını devamlı olarak kontrol eder. Acil bir durumun ortaya çıkmasının neden olduğu elektrik kesintilerinde L şebeke fazı devre dışı kalır. Bu durumda Acil Aydınlatma Kiti devreye girer ve anahtarın pozisyonundan bağımsız olarak kite bağlı lambaları ve LED gruplarını yakar. Bunu yaparken bataryadan aldığı elektrik enerjisini kullanır. Yüksek sıcaklık tipi batarya acil aydınlatma kitleri için önemlidir. Zira, acil aydınlatma sürücüsü nedeniyle ortam sıcaklığı yüksek olduğundan standart bir batarya kullanıldığı takdirde ömrü oldukça kısa olacaktır. Acil Aydınlatma Kiti ÇeşitleriFarklı acil aydınlatma türleri genellikle birbirleriyle karıştırılır. Aşağıda, piyasada mevcut farklı acil aydınlatma kitlerini ve nasıl çalıştıklarını açıklayalım.
Bu türlerde acil aydınlatma armatürü, standart bir şebekeden beslenir ve devamlı yanar. Ancak elektrik gittiğinde, pille çalışan acil durum çıkışına geçer.
Armatür sadece acil aydınlatma ışık kaynağı olarak elektrik kesintisi durumunda yanar. Sürekli şebeke kaynağı yalnızca bataryayı şarj etmek için kullanılır.
Bu, acil aydınlatma için batarya gücünün merkezi bir noktada konumlandırıldığı ve elektrik kesintisi durumunda ister sürekli devrede olsun ister olmasın tüm ilgili armatürlerin bu merkezi bataryadan beslendiği türdür. Tüm acil durum armatürlerinde, bir şebeke beslemesi varken bataryanın şarj edildiğini gösteren sağlıklı bir şarj LED göstergesi bulunur. Güç kesildiğinde LED kapanacak ve lamba bataryadan sağlanan elektrik ile aydınlanacaktır.
Burada ana lambadan ayrı bir lamba acil durum ışık kaynağı sağlar. Buradaki amaç, “kesintisiz” lamba yalnızca acil durum modunda kullanıldığından, acil durum lambası arızası olasılığını en aza indirmektir. Bu sadece bakımı yapılmış bir acil aydınlatma armatürü için geçerlidir. Acil Aydınlatma BataryalarıAcil aydınlatma sisteminin en önemli bölümü kuşkusuz bataryalardır. Zira şebekeden gelen elektriğini kesilmesi neticesinde armatürlerin ihtiyaç duyduğu enerjiyi bu bataryalar sağlarlar. Bataryalar kimyasal enerjinin elektrik enerjisine dönüştürülmesi mantığıyla çalışırlar. Eğer bahse konu dönüşüm tek yönlü ise yani bataryanın enerjisi bittiğinde batarya atılıyorsa bu standart batarya olarak adlandırılır. Dönüşüm iki yönlü ise yani elektrik enerjisi kimyasal enerjiye dönüştürülerek batarya şarj edilebiliyor ise bu tarz bataryalara şarj edilebilir batarya adı verilmektedir. Acil aydınlatma sistemlerinde kullanılan bataryalar şarj edilebilir tarzdaki bataryalardır. Bataryaların belli bir ömürleri vardır ve ömürlerini belirleyen en önemli faktörlerden biri ortam sıcaklığıdır. Armatürlerde kullanılan bataryalar, sürücü gibi ısı kaynakları ile aynı ortamda çalıştıklarından yüksek ortam sıcaklığına dayanıklı bataryalar olmalıdır. Böyle olmaması halinde batarya performansı düşecek ve istenen seviyede ışık sağlanamayacağı gibi acil durum aydınlatma sisteminin hiç devreye girmemesi dahi söz konusu olabilecektir. Acil Aydınlatma YönetmeliğiAslında Acil Aydınlatma Yönetmeliği adı altında bir yönetmelik söz konusu değildir. Bununla birlikte, Türkiye’de acil aydınlatmaya ilişkin standartları belirleyen iki adet yönetmelik mevcuttur. Bunlardan ilki 30 Kasım 2000 tarihinde yayınlanan 24246 sayılı Resmi Gazetede yer alan Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği belgesidir. Söz konusu yönetmeliğin 23’üncü maddesi ile acil aydınlatma bir zorunluluk haline getirilmiştir. Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği – Madde 23:Aydınlatma Madde 23– Bütün tesis bölümleri olabildiğince gün ışığı ile iyi biçimde aydınlatılmalıdır. Ayrıca bu bölümlere yeterli ve düzgün dağılımlı elektrik aydınlatma tesisi yapılmalıdır. Elektrik aydınlatma tesisinden yararlanılamayan durumlarda manevra ve denetleme yerlerinde tehlikesizce dolaşabilmek ve gerekli çalışmaları yapabilmek için özel aydınlatma tesisleri kurulmalıdır. Yapılan aydınlatma tesisi, YG. hücreleri ve AG pano odalarında en az 250 Iux, transformatör odalarında en az 150 Iux aydınlık düzeyini sağlamalıdır. Transformatör merkezlerinde her bir mahalde yeterli sayıda (en az bir adet) akümülatörlü acil durum lambası veya yeterli kapasitede akümülatör var ise aküden beslenen akülü aydınlatma armatürü bulunmalıdır. Söz konusu lambalar sürekli insan bulunan yerlerde enerji kesintilerinde otomatik devreye girecek şekilde yapılmalıdır. Diğer yerlerde lambalar uygun bir tedbirle manuel olarak yanmalıdır. Acil aydınlatmaya ilişkin ikinci yönetmelik ise 26 Temmuz 2002 tarihinde yayınlanan 22827 sayılı Resmi Gazetede yer alan Binalarının Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik belgesidir. Bahse konu yönetmelik ile acil aydınlatma ve güvenlik işaretleri zorunlu hale gelmiştir. Binalarının Yangından Korunması Hakkında YönetmelikMadde 6 (2): Yangın söndürme ve algılama, duyuru ve acil aydınlatma gibi aktif yangın güvenlik sistemlerinin yeterli olmamasından; projenin eksik veya hatalı olması veya standartlara uygun olmaması hâlinde proje müellifleri ve yapımın eksik veya hatalı olması veya standartlara uygun olmaması hâlinde ise müteahhit veya yapımcı firma sorumludur. Madde 72 (7): Merkezi batarya veya jeneratörden beslenen acil aydınlatma sistemlerinde, merkezi ünite ile aydınlatma armatürleri arasındaki bağlantılar metal tesisat boruları içerisinde veya mineral izolasyonlu veyahut benzeri yangına dayanıklı kablolar ile yapılır. Kendi başlarına acil durum aydınlatması yapabilen aydınlatma armatürlerine yapılacak şebeke gerilimi bağlantıları normal aydınlatmada kullanılan tipte kablolarla yapılabilir. Madde 72 (8): Birinci ve ikinci derece deprem bölgelerinde, kaçış koridorları ve merdivenlerindeki acil aydınlatmanın, kendi başlarına çalışabilen bataryalı acil aydınlatma armatürleri ile sağlanması gerekir. Madde 84 (1): Bu Yönetmelikte öngörülen acil aydınlatma, yönlendirme ve yangın algılama ve uyarı sistemleri; bina sahibinin ve yöneticinin veya bunların yazılı olarak sorumluluklarını devrettiği bina yetkilisinin sorumluluğu altında, ilgili standartlarda belirtilen sistemin gerektirdiği periyodik kontrole, teste ve bakıma tabi tutulur. Yangın pompalarıMADDE 93 (10): Pompa istasyonunda, servis, muayene ve ayar gerektiren cihazların çalışma alanı etrafında acil aydınlatma sağlanması şarttır. Acil Aydınlatma Kitli ArmatürYukarıda da belirtildiği gibi, normal standart bir armatürü acil aydınlatma armatürü haline getirmek için acil aydınlatma kiti monte edilmektedir. Böylece yeni armatür “Acil Aydınlatma Kitli Armatür” olarak adlandırılmaktadır. Söz konusu armatür, acil bir durum nedeniyle ya da bir arıza nedeniyle bina elektriğinin kesilmesi halinde kitin devreye girmesi ve armatüre enerji sağlaması mantığıyla çalışmaktadır. Binanın şebeke bağlantıları gerçekleştirilirken anahtarlanan faz ve nötre ilave olarak Acil Aydınlatma Kiti beslemesini sağlamak için Direkt Faz hattı da bulunmalıdır. Bu hat hiçbir şartta kesilmemelidir. Acil Aydınlatma kapsamında belirlenen standartlar çerçevesine acil aydınlatma armatörlerinin ışık seviyesi, normal ışıklandırma durumundaki ışık seviyesinin %10’undan daha yüksek bir ışık seviyesine sahip olmalıdır. Acil Aydınlatma LambasıEnerji ve maliyet tasarrufunun yanı sıra çevreyi korumaya odaklanan LED (ışık yayan diyot), acil aydınlatma armatürleri için giderek daha popüler bir ışık kaynağı seçimi haline gelmektedir. Buna ek olarak, hükümetler günümüzde daha düşük enerjili ürünlere geçmek için finansal teşvikler sunmaktadır. LED’ler cıva içermez ve düşük enerji tüketimi, yüksek verimlilik ve uzun ömürleriyle (genellikle 10 yıl), hemen hemen her tür ışık kaynağından daha çevreye duyarlıdırlar. Bazı enerji tasarruflu ampullerin aksine anında devreye girerler ve örneğin geleneksel floresan tüpünden çok daha küçük olmaları sayesinde acil aydınlatma armatürlerinde çok daha şık tasarımlar sağlarlar. En gelişmiş modellerde bile üç otomatik test vardır: sürekli bir pil testi, bir lamba testi ve bir süre testi. Ürünün ömrü boyunca bu, bakım maliyetlerinde önemli bir düşüş anlamına gelir. Acil Aydınlatma SpotuAcil aydınlatma spotları diğer spotlarda olduğu gibi bir bölgeye yönelik yoğun ışık sağlamak maksadıyla belli aralıklarda yerleştirilen spotlardır. Burada amaç acil bir durumda çıkış için özel önemi olan yerlerin ve engellerin aydınlatılmasını sağlamaktır. Bu kapsamda günümüzde bilhassa LED spotların tercih edildikleri görülmektedir. Dijital Adreslenebilir Aydınlatma Arayüzü (DALI)Acil aydınlatma sistemi teknolojisinin geldiği en son noktada, özellikle dijital aydınlatma kontrolü için oluşturulan uluslararası bir standart olan DALI bulunmaktadır. Farklı üreticilerin ürünlerinin uyumluluğunu garanti eder ve böylece aydınlatma çözümlerinin ve çeşitli armatür türlerinin tek bir kurulumda birleştirilmesini sağlar. Bir DALI adreslenebilir acil aydınlatma sistemi gerekli tüm planlı testleri gerçekleştirir:
Acil Kaçış Aydınlatmasının Bakımı ve TestiTüm acil durum aydınlatması sistemlerinin düzenli olarak test edilmesi ve standartlara uygun şekilde yapılması gerekmektedir. Bu testler geleneksel olarak manuel olarak gerçekleştirilir. Ancak yukarıda belirtildiği gibi acil durum armatürleri bir kendi kendine test tesisi ile de kullanılabilir. Kurulum türüne bağlı olarak, eğitimli personel rutin testlerin çoğunu kendi başlarına gerçekleştirebilmelidir. Test yöntemleri değişeceğinden, bazı şüpheler olabilir, bu durumda tedarikçiden veya başka bir yetkili kişiden tavsiye alınması önerilir. Tipik bir test, ana sigorta kartının yanında veya ilgili ışık anahtarlarının yanında bulunan anahtarla çalışan bir anahtar aracılığıyla yapılır. Bu, test anahtarının izinsiz çalışmasını önlerken acil durum ışıklarının test edilmesine izin vermek üzere tasarlandığı için ‘gizli anahtar’ olarak da bilinir. Acil Çıkış Aydınlatması testi genellikle aşağıdaki aşamaları içerir:
Işıklı Acil Durum İşaretleriAcil aydınlatma kapsamında işaretler de kullanılmaktadır. Buna tipik bir örnek, yönlü bir okla işaretlenen ve açık bir kapıdan dışarı veya açık bir kapıya doğru yürüyen bir adam piktogramıdır. Diğerleri de ‘Yangın çıkışı’ gibi bazı metinleri içerebilirler. Bu aydınlatma üniteleri, basit kutu tipinden ince gövdeli zarif ‘bıçak’ tasarımına kadar çeşitli tarzlarda hem bakım hem de bakım gerektirmeyen versiyonlarıyla mevcutturlar. Duvara veya tavana monte edilebilirler veya dekoratif zincirlerle yüksek tavanlara asılabilirler. Piktogramlar ve metin içeren piktogramlar aynı binada kullanılmamalıdır Bir başka aydınlatılmış işaret türü, yine yönlü ok ve kapı ile koşan adamı ve ‘Çıkış’ veya ‘Yangın Çıkışı’ kelimelerini gösteren fotolüminesans veya ‘karanlıkta parlayan’ stildir. Bunlar duvara montaj için üç farklı boyutta mevcuttur. Bunlar armatür değillerdir, ancak yangın çıkış yolunu işaretlemeye yararlar. Kendi kendini aydınlatan ve ışıldayan tabelaların bir tesis için “acil durum aydınlatması” gereksinimleri kapsamında sayılmadığını unutmamak gerekir. Bunlar sadece destekleyici tedbirlerdir ve standart bir armatürün olduğu yerlerde yön göstermeye yararlar. Acil aydınlatma ve yönlendirme sistemleri, yangın, deprem ve benzeri durumlarda, insanların hayatî güvenliğini sağlayacak en önemli proseslerden biridir. ACİL AYDINLATMA VE YÖNLENDİRME SİSTEMLERİ NEDİR? ACİL AYDINLATMA VE YÖNLENDİRME SİSTEMLERİ NERELERDE UYGULANMALIDIR Acil Aydınlatma Armatürleri imalatı yapan firma sayfamız ilginizi çekebilir. |